Odziaływanie stanu psychicznego na zdrowie fizyczne jest ogromne – równowaga emocjonalna, zdrowie psychiczne, samopoczucie i stres wpływają na całe ciało. Zaburzenia psychosomatyczne są niezmiernie trudne do zdiagnozowania, ponieważ ich objawy – pogorszenie stanu zdrowia i wyglądu, często wskazują chorobę, której zdiagnozowanie medyczne nie jest możliwe.
Psychosomatyka
Nauka, łącząca w sobie psychologię, medycynę i neurologię. Zajmuje się wpływem czynników psychicznych na stan organizmu i kondycję ciała. Zakłada, że zaburzenia o podłożu psychologicznym, emocjonalnym i frustracje przekładają się na pogorszenie stanu całego ciała.
Słowo psychosomatyka pochodzi z połączenia dwóch greckich słów – psyche (strefa umysłu i dusza) i soma (strefa ciała).
Psychosomatyka – teorie
Wzajemne powiązania kondycji psychiczną i cielesnej, zostały dostrzeżone już w starożytnej Grecji – Hipokrates twierdził również, że klimat i środowisko wpływają na zdrowie i kondycję człowieka. Później temat podjął Zygmunt Freud, który uważał, że nieświadome konflikty wewnętrzne (myśli i uczucia) mogą przekładać się na symptomy fizyczne. W Europie, zaczęto prowadzić badania na ten temat w XIX wieku. Wynikają z nich trzy teorie, wyjaśniające przyczyny zaburzeń psychosomatycznych:
- Przewlekły stres wpływa na osłabienie organów
- Stres, w zależności od rodzaju, może wywoływać poszczególne choroby
- Stres psychologiczny, w połączeniu z osłabieniem organu przyczyniają się do zaburzenia psychosomatycznego
Zaburzenia psychosomatyczne
Są to dolegliwości cielesne, wynikające z problemów psychicznych. Trudne relacje, panująca atmosfera, sytuacje życiowe, ciągłe zamartwianie wpływają na osłabienie układu odpornościowego. Dotknąć mogą każdego – niezależnie od wieku, płci, zawodu czy miejsca zamieszkania.
Choroba psychosomatyczna, mimo podobieństw występujących objawów, nie jest tym samym, co nerwica. Zasadniczą różnicą jest możliwy do zauważenia związek objawów i przyczyn – w przypadku nerwicy zależność ta jest jasna, natomiast w zaburzeniach psychosomatycznych nie jest to takie wyraźne.
Psychosomatyka – przyczyny zaburzeń
Zalicza się tu czynniki z trzech grup: biologicznych (podatność na działanie stresora), genetycznych oraz prospołecznych. Do ostatniej grupy zalicza się:
- Doświadczenia życiowe
- Stresujące sytuacje życiowe
- Uzależnienia
- Konflikty i kłótnie
- Status społeczno-ekonomiczny
- Poziom samoakceptacji
- Umiejętność radzenia sobie w trudnej sytuacji
- Zdolność nazywania i wyrażania emocji
- Tłumienie emocji – złości, lęku, gniewu, poczucia winy
Dolegliwości psychosomatyczne i ich objawy
Podstawowym źródłem są przewlekły stres i przemęczenie. Stres działa niszcząco na organizm – stresory wpływają na zmiany w samopoczuciu, a ich przyczyną może być każda sytuacja, która powoduje wewnętrzną niezgodę. Przemęczenie natomiast uniemożliwia prawidłową regenerację organizmu.
Symptomy
- Zasychanie w gardle
- Problemy trawienne i brak apetytu
- Pogorszenie wyglądu
- Wypadanie włosów
- Osłabiona odporność
- Biegunki i zaparcia
- Wychłodzenie
- Ból fizyczny i uczucie ciągłego przemęczenia
Mogą występować także fizyczne symptomy – bóle, skurcze, mimowolne ruchy, drętwienie, tiki nerwowe, mdłości – które nie mają podłoża medycznego. Oznacza to, że wszystkie wykonywane badania i wyniki są prawidłowe, przez co lekarz nie może zdiagnozować problemu, np. odczuwane:
- Bóle kręgosłupa mogą świadczyć przeciążeniem psychicznym, braniem na swoje barki zbyt wielu problemów
- Kłucie w okolicy serca może oznaczać rozterki sercowe
- Problemy skórne mogą być symptomem męczących konfliktów (przysłowiowe „zajście za skórę”)
Uwolnienie psychosomatyczne
Rozwiązanie problemów, pochodzących z psychiki i emocji powinno przyczynić się do odpuszczenia dolegliwości fizycznych.
Psychosomatyka – sposoby leczenia
Niezbędna jest tu pomoc lekarska i psychologiczna. W pierwszej kolejności należy wykonać badania, wykluczające choroby – w zaburzeniach psychosomatycznych często jest tak, że mimo objawów przeprowadzane badania nie wykazują nieprawidłowości. W takiej sytuacji warto skorzystać z porady psychologicznej lub metod medycyny niekonwencjonalnej.
Aby podjęte działania były skuteczne muszą być prowadzone holistycznie. Można rozpocząć leczenie farmakologiczne, przyjmując leki antyhistaminowe o działaniu przeciwlękowym. Ze względu na podłoże psychologiczne zaburzeń pomocne również są:
- techniki: mindfulness i ćwiczenie uważności, EFT, trans generatywny
- zabiegi relaksacyjne: fizjoterapia, masaże, kąpiele
- praktyki wyciszające: joga i medytacja (ćwiczenie głębokiego oddychania)
- spacery oraz wypoczynek
Uświadomienie sobie przyczyny złego stanu zdrowia może przyczynić się do odzyskania równowagi psychicznej i cielesnej. Należy pamiętać, że zmiana sytuacji może być wymagająca i zająć dużo czasu, dlatego ważna jest cierpliwość i wsparcie. W trakcie prawidłowo przeprowadzonej terapii emocja, która przyczyniła się do blokad fizycznych, zostaje uwolniona. Dzięki temu umysł i ciało odpuszczają, a człowiek odzyskuje harmonię i balans.